Facendo propio o poema "Adiós, ríos; adiós, fontes..."

Xa estamos chegando ao remate das nosas entradas. Que vos pareceron as anteriores? Aprendestes moito?

Na entrada anterior comentamos un pouco sobre a traxectoria vital e profesional de Rosalía de Castro. Hoxe continuamos con ela dende un punto de vista máis didáctico, no que veremos algunhas técnicas para traballar na aula o seu coñecido poema Adiós, ríos; adiós, fontes… Se vos interesa, continuade lendo!!

Mostrámosvos unhas actividades para traballar o poema de Rosalía. Estas irían dirixidas ao alumnado de 5 anos, aínda que sempre poden ser adaptadas a outras idades. Cabe destacar que, para o seu desenvolvemento, tomamos como referencia as catro primeiras estrofas do poema. Agardamos que vos gusten!

“Pictogrameando”

Para a realización desta primeira actividade, empregamos pictogramas para representar algunhas das palabras que aparecen ao longo dos versos. Coidamos que isto é moi interesante para traballar co alumnado que se está iniciando na lectura, xa que estamos acostumados a traballar contos infantís sen afondar noutros tipos de texto, como poden ser os poemas. Ademais, esta iniciativa pódenos servir como guía para traballar con aqueles nenos que teñen algunha dificultade lectora, sendo un recurso máis visual que adoita facilitar a compresión e lectura. Agardamos que vos sexa de utilidade.

Versionando estrofas

Nesta actividade, os nenos deberán recitar algunhas estrofas do poema xogando coa voz, é dicir, falando coma un xigante, coma un anano, persona alegre e triste, as cales poderían elexir os nenos e mesmo poderían facer algunha máis das que nós citamos.

Consideramos adecuado dividir ao alumnado en diferentes grupos para realizar esta proposta. Por exemplo, de xeito individual, por parellas, en pequenos grupos e en gran grupo. Con isto, pretendemos que sexan capaces de coordinarse entre si e adaptarse ao resto de compañeiros.

A continuación, mostramos un pequeno audio feito por nós mesmas no que levamos a cabo a actividade.

Poemario ilustrado

Para a realización desta actividade, agruparemos ao alumando en catro ou cinco pequenos grupos, facendo que, durante o tempo que dure a posta en práctica da proposta que a continuación pormenorizaremos, prime un traballo cooperativo e unha participación activa por parte de todos os integrantes.

Esta actividade consiste en pedirlle ao alumnado que ilustre unha destas catro estrofas, empregando diversas técnicas artísticas e sen acoutarlles os materiais a empregar, para non coartar a súa creatividade e imaxinación.

Á hora de levar a cabo a elección da estrofa que ilustrará cada grupo, pedirémoslles que sexan estes os que tomen a súa propia decisión, fomentando a autonomía, a capacidade de elección e a responsabilidade ao ter que ser conscientes da tarefa a desenvolver por cada un deles; ademais, permitiranos traballar unha habilidade de verdadeira importancia, como é o respecto polas opinións, gustos e intereses dos demais.

Unha vez rematadas as representacións, conformaremos un libro que será testemuña do continuo latexar dos versos de Rosalía na actualidade, sendo este unha versión renovada levada a cabo por nenos de Educación Infantil, no que se pode ver a poesía coma un "todo", no cal teñen cabida outras artes como á plástica.

De seguido, amosámosvos as estrofas que poden ser susceptibles de elección, así como algunhas das ilustracións que realizamos para deixarvos unha mostra do hipotético traballo que desempeñaría o alumnado, no caso de levar á aula esta proposta.

 

Primeira estrofa

Segunda estrofa

Terceira estrofa

Cuarta estrofa

Pintura no patio

Consideramos moi interesante estender a literatura máis aló do espazo delimitado da aula, polo que aproveitar para pintar os muros do patio con motivos propios deste poema podería ser unha proposta a realizar co alumnado.

Este tipo de actividades axudarán a facer da aprendizaxe un proceso integral e interdisciplinar, dándolle a posibilidade ao alumnado de ser eles quen contribúan ao coidado da estética do centro, sentíndose en todo momento moito máis partícipes.

Este tipo de ideas poden ser levadas a cabo por nenos de diferentes idades, o que lles permitirá socializar cos iguais e con alumnado doutros cursos. O traballo podería ser realizado tanto cos de Educación Primaria como cos de Educación Infantil, de xeito que os primeiros serían quen pintasen as partes con máis detalles e os últimos, os máis pequenos, encherían zonas con maior amplitude para pintar e que estivesen na parte inferior –para un mellor acceso e evitar o perigo que pode supoñer que suban a unha cadeira, por exemplo-.

Todas estas actividades terían uns obxetivos basados nas aprendizaxes que o alumnado debe adquirir e que están marcadas polo Decreto 330/2009, do 4 de xuño, polo que se establece o currículo da educación infantil na Comunidade Autónoma de Galicia. Estes son:

• Achegar ao alumnado a poesía, gozando coa lectura da mesma.
• Afastar aos alumnos da idea preconcebida de que a poesía carece de interese por recoller versos que tratan temas obsoletos.
• Animar aos nenos a valorar as súas propias producións, así como as do resto dos seus compañeiros, recoñecéndoas todas como válidas, sen menosprezar a ningunha delas.
• Mellorar nos cativos a súa capacidade de expresar unha idea ou unha imaxe mental por medio de diversos mecanismos de expresión como o verbal, o escrito ou o artístico.
• Afastar ao alumnado das imaxes guía estereotipadas que invaden o seu día a día, fomentando neles a creatividade e a imaxinación.

Finalmente, con esta entrada pretendemos amosarvos como traballariamos na aula este poema de Rosalía de Castro, por medio de propostas atractivas e motivadoras, achegándolles este xénero literario tan pouco abordado nas aulas de Educación Infantil na actualidade. Por isto, consideramos que é unha boa técnica a empregar para facer que vivan a poesía como algo próximo a eles, permitíndolles recitar o poema, transmitir sentimentos, facer movementos, realizar cambios á hora de redactar a poesía e crear algo propio.

Elaborado por:

Natalia Sangil Regueiro
María Veiga Facal
Eva Mª Veiga Real
Mª Adelaida Veiga Teixeira