Unha ponte cara á fantasía...sen límite de idade!

Acompáñasnos unha vez máis na aventura e a maxia de Eric Carle? Hoxe, imos aproximar unha adaptación de O artista que pintou un cabalo azul aos nenos e nenas de Educación Infantil, co fin de introducilos nun mundo fantástico, máxico e marabilloso. Continúa a ler...

Tal e como se reflectiu na entrada anterior, o mundo de Eric Carle caracterízase polo binomio combinado de arte e natureza, onde a creatividade asume o rol protagonista das súas obras; obras cheas de cores, texturas, maxia, fantasía... en fin, un novo mundo que leva aos cativos e cativas máis aló dos estereotipos. “Eu creo firmemente que cada neno é un individuo; cada neno é diferente”, tal e como afirma Carle nunha entrevista concedida á Revista Abalar, e é a partir desta dinámica, da que nós, como futuras docentes, iniciamos esta aventura considerando así a necesidade de achegar aos pequenos e pequenas ao universo creativo e imaxinativo no cal deben mergullarse.

Concretamente, o álbum ilustrado O artista que pintou un cabalo azul é un interesante recurso do que podemos botar man para achegar aos cativos e cativas á esencia de Eric Carle, ao tempo que levamos á infancia a descubrir e experimentar os seus sentimentos estéticos por medio da arte amosada en devandita obra.

Asemade, consideramos que esta produción resulta verdadeiramente significativa para ser traballada dende as primeiras idades, posto que existe unha correspondencia directa así coma un vínculo importante entre o mundo infantil e o animal, paralelismo que forma parte das grandes producións artísticas que teñen lugar na mente infantil.

Os obxectivos que pretendemos acadar con dita proposta didáctica son os seguintes:

-          Ofrecer aos nenos e nenas recursos para potenciar a súa capacidade creativa e imaxinativa.

-          Introducir dun xeito lúdico o mundo animal por medio da literatura e da arte.

-          Promover a relación familia-escola.

-          Traballar de maneira conxunta e cooperativa.

-          Valorar o vínculo afectivo como motor da nosa vida.

-          Achegar á natureza dun xeito responsable e empregando como medio vehicular a fantasía.

A continuación preséntanse diversas propostas que poderíamos levar a cabo nunha aula de Educación Infantil para traballar o álbum ilustrado O artista que pintou un cabalo azul de Eric Carle.

En primeiro lugar, propoñeríamos aos cativos e cativas realizar un recanto do fantástico no cal os nenos e nenas asumirían a responsabilidade de elaboralo, confeccionalo e enchelo de materiais ao longo do trimestre. Para comezar, introduciríase este novo espazo pedindo aos alumnos e alumnas, así como ás súas familias, que aporten á aula fotografías das súas mascotas, ou no caso de non telas, de animais que lles gusten. Isto permitiranos elaborar unha zona dentro dese recanto na que poidamos amosar aos demais  parte do noso “coxín afectivo”, é dicir, “a familia representa o coxín principal para o noso crecemento emocional e, a medida que imos evolucionando, a escola, os amigos e as amigas convértense noutros contextos de contención importantes” (Palou, 2004, p. 25), contexto ao que tamén se suman os animais, pois é indiscutible o gran vínculo afectivo que se pode dar entre o mundo infantil e o animal, radicando a nosa labor como mestras/es en proporcionar aos cativos e cativas recursos e experiencias, que canto menos, lles permitan recorrer aos animais como unha forma moi enriquecedora de aprendizaxe.

A partir deste momento, suscitaríamos o interese do alumnado por animais “pouco convencionais” facendo un pequeno debate con preguntas do tipo: Gustaríavos que existisen leóns rosas? E gatos verdes? Algún de vós viu algunha vez un cabalo azul? Non? Pois eu si, e vóuvolo ensinar…

Acto seguido, comezaríamos a ler o conto de Carle que estamos a traballar, facendo fincapé en fragmentos do texto como “Son un artista e pinto...un cabalo azul, e unha vaca amarela...e un crocodilo vermello...e...”; tras isto, continuaríamos a proposta facendo unha reflexión sobre os animais que podemos atopar neste álbum, aproveitando este momento para introducir un animalario fantástico (feito por nós) que vai a permitir suscitar nos nenos e nenas as ganas e a ilusión de facer a súa propia colección persoal.

Ilustración 1. Exemplo do animalario fantástico

Ilustración 2. Exemplo do animalario fantástico

Ilustración 3. Exemplo do animalario fantástico

Ilustración 4. Exemplo do animalario fantástico

Unha vez que os nenos e nenas se sintan motivados por este tema, poñeríamos á súa disposición recortes variados de revistas nos que aparezan partes do corpo de gran variedade de animais, de modo que os alumnos e alumnas poidan levar a cabo a creación do seu propio animal imaxinario, evitando os estereotipos e dotándoo de nome e características propias inventadas por cada autor e autora. Cando todas as producións persoais estean finalizadas, é importante facer uso do noso recanto do fantástico como un medio para expoñer dito traballo, comparándoo ao mesmo tempo coas fotografías dos animais reais que previamente se aportaron á aula.  

Ilustración 5. Exemplo do animal favorito dun neno/a

Ilustración 6. Exemplo do animal favorito dun neno/a

Ilustración 7. Exemplo do animal favorito dun neno/a

Ilustración 8. Exemplo do animal favorito dun neno/a

Ilustración 9. Exemplo do animal favorito dun neno/a

Ilustración 10. Producións fantásticas confeccionadas polos nenos e nenas

Ilustración 11. Producións fantásticas confeccionadas polos nenos e nenas

Continuando nesta liña, propoñeríamos aos nenos e nenas que fixeran outro animal inventado e fantástico utilizando a arte como medio de expresión, é dicir, empregando gran variedade de pinturas, texturas, papeis… Paralelamente a isto,  aproveitaríamos este exercicio para achegar ás familias á escola, propoñéndolles que participen nas dinámicas de aula para realizar cos seus fillos e fillas un boneco de tea e algodón que reflicta o animal imaxinario creado anteriormente. Cando a actividade estivese finalizada, os pequenos e pequenas levarían os seus animais fantásticos para a casa, facéndolles ver, deste xeito, tanto aos nenos e nenas coma ós seus pais e nais, que a relación familia-escola é un piar fundamental na súa aprendizaxe.

O gato Miau 

Ilustración 12. Debuxo artístico do gato Miau

Ilustración 13. Marioneta do gato Miau

O peixe Macario

Ilustración 14. Debuxo artístico do peixe Macario

Ilustración 15. Marioneta do peixe Macario

O Cabalo Michu

Ilustración 16. Debuxo artístico do cabalo Michu

Ilustración 17. Marioneta do cabalo Michu

O paxaro Colorín

Ilustración 18. Debuxo artístico do paxaro Colorín

Ilustración 19. Marioneta do paxaro Colorín

O pavo Kiko

Ilustración 20. Debuxo artístico do pavo Kiko

Ilustración 21. Marioneta do pavo Kiko

Finalmente, remataríamos a nosa proposta didáctica facendo unha reflexión sobre as cousas que máis nos gustan dos nosos animais imaxinarios, empregando, como momento para levar a cabo este debate, a sesión de asemblea diaria. Deste xeito, cada neno e cada nena, escollerá a parte do seu animal que máis lle guste para posteriormente elaborar un único animal fantástico conxunto e colectivo; estas partes serán unidas co fin de realizar unha marioneta que asuma o rol de mascota da aula, á que lle poñeremos un nome de xeito conxunto, empregando como técnica a votación tras uns nomes previamente aportados polos cativos e cativas. Finalmente, serán de novo os protagonistas da aula, quen lle outorgarán unhas características únicas, inventadas, persoais e orixinais.

En síntese, queremos destacar a aplicabilidade que poderían ter esta serie de actividades propostas polo noso grupo de traballo en calquera aula de Educación Infantil, o que quere dicir que é un proxecto accesible para os mestres e mestras desta etapa educativa.

Quixemos achegarnos aos animais posto que son un recurso que atrae e motiva moitos aos nenos e nenas, pois como xa se indicou ao longo destas liñas, existe un forte vínculo entre o mundo infantil e o mundo animal; non obstante, o noso obxectivo foi propoñer unha serie de actividades que romperan cos habituais estereotipos aos que de xeito habitual os nenos e nenas se ven expostos, potenciando paralelamente, a capacidade imaxinativa e creativa coa que conta a infancia.  

Asemade, consideramos que este recanto do fantástico co seu correspondente animalario e por suposto coa participación das  familias, supón un enriquecedor recurso para estreitar a relación entre esta e a escola, pois ámbolos dous son os escenarios educativos por excelencia da infancia, influíndo inevitablemente sobre a socialización e a aprendizaxe do máis valioso que temos: os nenos e as nenas.

Ademais, cómpre sinalar que non tivemos dificultades notables á hora de deseñar e levar a cabo a nosa proposta educativa, pois Eric Carle é o primeiro que dota de protagonismo, luz e vida aos animais que compoñen a trama das súas obras, rompendo cos convencionalismos e mergullando aos nenos e nenas nun mundo natural e artístico que tamén formou parte da súa infancia; deste xeito, ofréceselles aos cativos e cativas a posibilidade de expresarse libremente dende as primeiras idades facendo uso das diversas e polivalentes artes que forman parte do mundo en que vivimos.  

Agardamos que vos gustara esta nova aventura blogueira; non escatimes en compartir con nós a túa opinión!

Referencias bibliográficas

Carle, E. (2012). O artista que pintou un cabalo azul. Pontevedra: Kalandraka

Morlesin, R. (2012). “Entrevista a Eric Carle”. Revista Abalar.

Palou, S. (2004). Sentir y crecer. El crecimiento emocional en la infancia. Barcelona: Graó.

Realizado por...
Pamela Campos Andión
Tamara Castillo López
Beatriz Castiñeira Barreiro
Rocío Fernández Rodríguez
Raquel Fernández Sanfiz